7/6/2019

Meer bepaald schuift hij 3 belangrijke "antecedenten" naar voor, die tot op heden het onderzoek in dit domein domineren: psychologische zinvolheid, veiligheid en beschikbaarheid.

Met name het laatste antecedent -- psychologische beschikbaarheid -- krijgt in recente jaren steeds meer aandacht. In tijden van deadlines, hoogtechnologie en globalisatie op speed blijkt er veel interesse te bestaan in burn-out preventie of kwalen zoals arbeidsverzuim, stress op het werk of conflicten op het werk. De vraag is alleen: hoe manage je dat? Is de psychologische beschikbaarheid van werknemers wel te sturen en kun je überhaupt leiding geven aan de geestesgesteldheid van iemand anders dan jezelf?

Wat is psychologische beschikbaarheid?

In Kahns werk is psychologische beschikbaarheid de derde sleutelparameter die het engagement van werknemers op de werkvloer bepaald. De parameter drukt uit hoe werknemers zichzelf voelen binnen het grotere geheel van de onderneming en zelfs de samenleving; naast de mate waarin deze eigenwaardering hen toelaat om zich, hier en nu, met volle focus te wijden aan de dagtaken.

Wat bepaalt de psychologische beschikbaarheid?

In de vele studies die sinds Kahn over het onderwerp gevoerd zijn, komt vaak naar voor dat vooral persoonlijke gaven en disposities de psychologische beschikbaarheid van een werknemer beïnvloeden. Bij de gaven hebben kentrekken zoals zelfvertrouwen, optimisme en zelfefficiëntie een gunstige invloed. Positivisme en plichtsbewustzijn zijn gunstige disposities. Uiteraard hebben alle kentrekken zo ook hun keerzijden (met negatieve impacts).

Opvallend genoeg blijkt uit deze studies verder ook dat tijdsdruk vaak een positief effect heeft op het werknemersengagement, aangezien het de wil om te slagen aanscherpt. Tegelijk kan zo'n stresssituatie ook weer niet te lang duren. Mensen zijn geen robots en hebben het op regelmatige tijdstippen nodig om zichzelf volledig te kunnen loskoppelen van het systeem, zodat de batterijen weer kunnen opladen. Net zoals privéproblemen of problemen met werkrollen en taakinvullingen kan een constante, overweldigende werklast de bereidheid om zich te engageren ernstig aantasten.

Leiding geven aan psychologische beschikbaarheid

Van de mate waarin welke factoren welke invloed uitoefenen op de beschikbaarheid van werknemers is momenteel eigenlijk nog niet zo heel veel geweten. Ook de rol van mogelijke modererende factoren, zoals bijvoorbeeld managementstijl er één kan zijn, blijft vaak onderbelicht -- nog meer dan de factorverhoudingen en -invloeden zelf. Nochtans zou het vanuit een praktisch-organisatorisch perspectief niet slecht zijn om, bijvoorbeeld, tijdens selectieprocedures beter te kunnen pijlen naar factoren zoals het plichtsbewustzijn van een kandidaat. Omgekeerd zou het bijvoorbeeld ook goed zijn om werkschema's beter te kunnen afstemmen op de verschillende prestatiedrukken en op de flexibiliteit die werknemers nodig hebben om in de huidige arbeidsmarkt te overleven.

Leven als een expat

Een context waarin die markt zich alvast op volle kracht toont, is de wereld van de expats. Globalisering en internationalisering van de concurrentie zorgen hier voor een hoogbloei en tonen zo als het ware een hyperrealiteit waarin omstandigheden ten top gedreven worden. Bovendien gaat succes (d.i. het verkrijgen of behouden van concurrentievoordeel) hier hand in hand met de psychologische beschikbaarheid van de expat in kwestie; en met name met zijn vermogen om (onder druk) te integreren met de lokale culturen, bevolkingen en collega's. Dit proces -- dat bol staat van stress, verwarring, wantrouwen, vervreemding, taal- en andere barrières of zelfs angst, vernedering en vijandigheid -- heeft dan ook de aandacht van menig onderzoeker getrokken, zeker met de opkomst (vaak uit financiële overwegingen) van de zogenaamde Self-Initiated Expat (SIE), omzeggen de freelancer onder de expats. Zonder directe bedrijfsopleiding of sturing moet die namelijk wel dezelfde processen doorlopen als zijn door het moederbedrijf getrainde collega's.

Psychologische beschikbaarheid als copingmechanisme

Een van de vaststellingen die uit dit soort onderzoek naar voor komt, is dat een proactieve mentaliteit de sleutel is tot het succes van een expat of SIE. Het verband tussen proactief handelen en psychologische beschikbaarheid is daarbij direct aantoonbaar. In de context van expatriëren is deze beschikbaarheid als het ware het copingmechanisme van dienst. Het helpt de expat of SIE om zijn integratie te laten slagen en effent zo de weg naar arbeidssucces.

Coachend leiderschap

Om nog even door te gaan op het voorbeeld van de expat of SIE, het integratieproces blijkt uitermate complex, maar 2 relaties zijn uitzonderlijk belangrijk: die met de lokale collega's (en managers) en die met de supervisor. Daarbij komt de ondersteuning en moderatie van een supervisor -- men spreekt van Leader-Member eXchange (LMX) of de interpersoonlijke uitwisselingen tussen buitenlanders en hun supervisors -- naar voor als de belangrijkste (indirecte) invloed op de psychologische beschikbaarheid van de SIE of expat. Niet alleen vermijdt een goede supervisor hier de meeste (interculturele) wrijvingen en versoepelt hij de sociale integratie; hij verbetert ook het contact onder SIE's en expats zelf. Sterker nog: de relatie tussen de proactieve expat/SIE en zijn psychologische beschikbaarheid verzwakt of verhoogt evenredig met het niveau van steun dat hij ervaart van zijn supervisor. De invloed van leiderschap en leiderschapsstijl op de psychologische beschikbaarheid van werknemers mag dan dus wel indirect zijn, hij lijkt ook best groot. Zo groot dat verdere studie van deze relatie zeker een aanbeveling waard is voor elk manager die zijn werknemers echt wil doorgronden.

Wilt u de psychologische beschikbaarheid van uw werknemers beter managen en het leiderschap ontwikkelen dat uw goesting overdraagt op uw medewerkers? Contacteer edeps met al uw vragen. Samen met u werken wij aan het ultieme leiderschap op maat van uw kmo. Stuur ons een ingevuld contactformulier, mail info@edeps.be of bel 056 41 00 85 voor meer informatie of een vrijblijvend adviesgesprek.

Ken je iemand die vast geïnteresseerd is in dit artikel? Stuur het gerust door of deel het in jouw netwerk:

Deel op Facebook Deel op LinkedIn Deel op Twitter